Stoplicht op Rood: Hoe de nieuwe zzp-wet onze vrijheid ondergraaft.
In eerdere columns als: “ZZP verbod”, “Schijnzelfstandig bestaat niet”, “Kaf van Koren”, en “Discussieavond over de toekomst van ZZP’ers”, waarschuwde ik al voor de sluipende erosie van het zelfstandig ondernemerschap in Nederland.

Nu het wetsvoorstel VBAR (Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden) op tafel ligt, is het tijd om het stoplicht definitief op rood te zetten. Niet alleen omdat dit voorstel juridisch onduidelijk is, maar omdat het raakt aan iets fundamentelers: onze vrijheid.

Want hoe je het ook wendt of keert: dit voorstel beperkt de vrijheid van mensen om hun eigen arbeid te organiseren, hun beroep uit te oefenen, hun bedrijf te voeren. Het ondergraaft het vertrouwen van honderdduizenden zelfstandigen die ooit bewust kozen voor vakmanschap, autonomie en ondernemerschap – niet voor loondienst of afhankelijkheid. En belangrijker nog: het botst frontaal met het recht.

Een vergeten artikel

De vrijheid van ondernemerschap is geen gunst van de overheid – het is een grondrecht. Vastgelegd in artikel 16 van het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie, waarin staat:

“De vrijheid van ondernemerschap wordt erkend overeenkomstig het recht van de Unie en de nationale wetgevingen en praktijken.”

Hier gaat het niet alleen om economische belangen, maar om persoonlijke autonomie, een essentieel onderdeel van een democratische rechtsstaat. Wanneer wetgeving dit fundamentele recht beperkt, moet de overheid niet alleen uitleggen waarom, maar ook toetsen of die beperking proportioneel en noodzakelijk is. In het geval van VBAR is dat op zijn zachtst gezegd discutabel.

Oude politiek, nieuw jasje

De ironie is schrijnend. De problemen die nu worden aangepakt, zijn mede ontstaan door politiek handelen uit het verleden. De afschaffing van de VAR-verklaring (2004), gevolgd door de mislukte BGL (2014), hebben geleid tot jaren van onzekerheid en juridische onduidelijkheid. En nu wordt die onzekerheid versterkt door een wetsvoorstel dat wéér uitgaat van wantrouwen en controle.

De ‘holistische (allesomvattende) toets’ van VBAR laat geen ruimte voor eenvoud. Het rechtsvermoeden onder €36 p/u stigmatiseert lage tarieven. En het zwaar meewegen van extern ondernemerschap maakt de beoordeling zo complex dat zelfstandigen nooit weten waar ze aan toe zijn. En hun opdrachtgevers al helemaal niet.

Wat we dreigen te verliezen

Als dit beleid wordt doorgezet, is het verlies groter dan juridisch ongemak of fiscale discussie. We dreigen een aanzienlijk deel van ons arbeidspotentieel te verliezen. Zelfstandigen die zich terugtrekken, ontmoedigd raken, of uit financiële nood genoodzaakt zijn om werk te weigeren.

Hun bestaanszekerheid komt onder druk te staan – zonder vangnet, zonder perspectief. En dat in een tijd waarin we alle werkende handen nodig hebben. Wordt dat gat dan opgevuld met arbeidsmigratie? En accepteren we dan ook dat daarmee de loondruk afneemt, en de afhankelijkheid van buitenlandse arbeid toeneemt?

Is dit de maakbare samenleving die we voor ogen hebben? Minder vrijheid, meer regels, en een economie gedreven door wantrouwen?

Tijd voor een andere koers

In mijn eerdere voorstel – de Stoplicht Modelovereenkomst – pleitte ik voor een praktische, toetsbare oplossing. Vijf heldere criteria, vooraf afgestemd met de Belastingdienst, die recht doen aan het ondernemerschap én zekerheid bieden aan opdrachtgevers.

Tot die tijd is er een eenvoudige tussenstap mogelijk met deze motie: herinvoering van het handhavingsmoratorium. Geef de praktijk de tijd. Herstel het vertrouwen.

Slot

Zelfstandig ondernemerschap is geen schijn. Het is een uiting van vrijheid. Van creativiteit. Van verantwoordelijkheid. Dat moet je niet willen vastzetten in juridische schijnzekerheid, maar koesteren. Wie werkelijk gelooft in de rechtsstaat, in Europese waarden en in menselijke autonomie, erkent: je regelt vrijheid niet met controle. Je beschermt het door ruimte te geven.

In het belang van de ondernemer.

Stem in het belang van Nederland,
Nederland voorop en vooruit.

#TK2025 #GR2026 #StemBVNL