Schulden doorwerking
Het financiële ravijn van 2026 – ik heb er vaker over geschreven. De consequenties op gemeentelijk niveau door de bezuinigingen van de landelijke overheid zijn ingrijpend. Maar wat als diezelfde landelijke overheid straks zelf in een vrije val belandt? Wat als een nieuwe financiële crisis uitbreekt omdat Frankrijk overeind gehouden moet worden door de Europese Centrale Bank (ECB)?
De vorige financiële crisis (2008)
De crisis van 2008 ontstond door de ontspoorde huizenmarkt in de Verenigde Staten. De vastgoedzeepbel knapte: huizenprijzen kelderden, terwijl banken hypotheken hadden verstrekt op basis van het naïeve idee dat de prijzen eindeloos zouden blijven stijgen. De risicovolle leningen – verstrekt aan klanten die ze nooit konden terugbetalen – werden wereldwijd doorverkocht en verpakt in ingewikkelde financiële producten. Daardoor raakten ook Europese banken diep in de problemen.
De gevolgen waren wereldwijd voelbaar: economieën stortten in, overheden moesten banken redden, politici grepen naar bezuinigingen, en sociaal-maatschappelijk ontstond er een breuklijn die tot vandaag zichtbaar is. Als we de lessen van die crisis leggen naast de storm die nu dreigt, dan zien we een scenario waarin de uitdagingen nog veel groter zijn.
De situatie in Frankrijk
Na 2008 moesten Griekenland, Ierland, Portugal, Spanje en Cyprus door internationale instellingen – de EU, de ECB en het IMF – overeind worden gehouden. Economisch gezien zijn die landen echter relatief klein. De echte tijdbommen liggen in de grote kernlanden: Duitsland en vooral Frankrijk.
In Frankrijk staan de overheidsfinanciën al jaren onder zware druk. Het parlement heeft de begroting feitelijk opgegeven: structureel worden tekorten goedgepraat en de staatsschuld blijft stijgen. Waar Duitsland grondwettelijk gebonden is aan begrotingsdiscipline, kent Frankrijk die rem niet. Italië en Griekenland hebben nog hogere schulden, maar Frankrijk is economisch cruciaal. Als dat land valt, valt de euro.
De pijnpunten zijn bekend: pensioenen en vergrijzing. Fransen gaan nog steeds met 62 jaar met pensioen. Dat is niet omdat hun pensioen hoger is dan het Nederlandse, maar omdat de lasten door de demografische veroudering steeds ondraaglijker worden. De hervormingen van president Macron stuiten op hevig verzet, terwijl de financiële werkelijkheid onverbiddelijk is.
Rente en obligaties
Een overheid dekt haar tekorten door staatsobligaties uit te geven: schuldbewijzen waarbij de belastingbetaler uiteindelijk onderpand is. In theorie koopt de nationale centrale bank deze obligaties op, gefinancierd door goedkope leningen bij de ECB. Maar in werkelijkheid is het de ECB zelf die met opkoopprogramma’s de vinger stevig aan de pols houdt.
Die obligaties zijn geen tastbare waarde die in een kluis ligt; het is schuldpapier dat wordt gedekt door de reële economie – hypotheken, pensioenen, vastgoed. Daarom wil de ECB zoveel greep houden op ons pensioenstelsel en onze huizenmarkt: ze dienen als onderpand voor de geldstromen die in Frankfurt worden aangestuurd.
Het Bruto Nationaal Product (BNP) geldt als maatstaf voor de maximale kredietruimte. Hoe groter en sterker de economie, hoe meer er kan worden geleend. Op basis daarvan wordt een risico-inschatting gemaakt en krijgen landen hun credit rating. Nederland bezit met zijn AAA-status de hoogste kredietwaardigheid, samen met landen als Duitsland, Noorwegen, Zweden, Zwitserland, Canada, Australië en Singapore. Italië bungelt op BBB met positieve vooruitzichten. Frankrijk daarentegen is inmiddels duurder uit dan Italië: een ongekend teken van zwakte. Hogere rente betekent hogere financieringskosten en minder ruimte om in de economie te investeren.
Gezamenlijke schulden
President Macron schuift nu richting een “Europese oplossing”: gezamenlijke schulduitgifte en directe leningen bij de ECB, zonder harde voorwaarden. Dat klinkt nobel, maar in feite betekent het dat Nederland, Duitsland en de andere gezonde landen garant moeten staan voor de gaten die Frankrijk zelf slaat.
Onze pensioenen – ter waarde van 1.600 miljard euro – vormen al een melkkoe voor de Europese financiële architectuur. Daarbovenop zouden nu extra garanties moeten komen. En wat is de waarde van een huis werkelijk? Stenen die emotie vertegenwoordigen, waarvan de waarde volgens de ECB veel te hoog is ingeschat. Daarmee wordt ons vermogen stukje bij beetje uitgehold om schulden elders te dekken.
Conclusie
De contouren zijn scherp zichtbaar. Het Europese project, gebouwd op het idee van steeds verdergaande integratie en gedeelde schulden, loopt vast. Frankrijk is in financiële zin failliet en Macron verwacht dat anderen de rekening betalen. Dat mag Nederland niet accepteren.
De rug moet recht. Geen grenzeloze garantstellingen, geen sluipende overdracht van ons spaargeld en pensioenen naar een Frans gat zonder bodem. De kern van het Europese project moet opnieuw worden gedefinieerd: niet maximale integratie als doel op zich, maar samenwerking die recht doet aan nationale autonomie.
Wat nodig is, is geen blind geloof in een mislukt experiment, maar een nuchtere koers: slimme globalisering – beperkt, wederkerig en doelgericht. Met het belang van burgers als uitgangspunt, niet dat van financiële markten of bureaucratische systemen.
Daarover, en hoe we die koers kunnen vormgeven, schrijf ik uitgebreider in mijn onlangs verschenen boek
Stem in het Belang van Nederland
Nederland van het slot – het kán wél!
#TK2025 #GR2026 #StemBVNL #TeamBVNL
Geef een reactie