Warenhuis vol beloftes, maar wie betaalt straks de rekening?
Een filmzaal op het dak. De grootste muziekcollectie van Nederland. Een lunchcafé, avondhoreca, theater, jeugdliteratuur, culturele kruisbestuiving, en dat alles tot elf uur ’s avonds, zeven dagen per week. Enschede krijgt — zo belooft men — een nieuwe culturele hotspot in het oude V&D-pand: Het Warenhuis.

Volgens bibliotheekdirecteur Jan Hoogenberg wordt het “uniek in Nederland” en “een plek waar mensen graag komen”.

Maar achter al dit enthousiasme gaan fundamentele vragen schuil. Want het lijkt vooral ook een oefening in wensdenken, ingepakt in marketingtaal, met het publiek als garantsteller.

Het lijken niet de argumenten, maar het politieke momentum die heeft gezorgd voor een andere mening. Een motie van de VVD en gesprekken met partners gaven het zetje. “Ik ben niet doof,” zegt Hoogenberg. Maar horen is iets anders dan rekenen.

De megalomane huiskamer van de stad

De gemeenteraad (waaronder mijn persoon), die zich eerder nog stevig afvroeg of aankoop van het bibliotheek pand – omdat de opbrengst als bijdrage in de toenmalige huiskamer van de stad plannen zouden worden ingebracht – wenselijk was, lijkt inmiddels om.

De bibliotheek, jarenlang tegenstander van een verhuizing, is plotseling vol overtuiging. Wat is er veranderd? Heeft de gemeente inmiddels wel het voornemen het oude bibliotheekpand zelf te kopen, hoewel eerder nog werd aangegeven daar geen intentie toe te hebben. Komen daar dan nog wel meerdere taxaties van? En dan echt neutrale taxaties!

Hoe is het nu met de taxaties?

Want wat kost deze culturele droom? En wie betaalt de nachtrekening wanneer het enthousiasme is verdampt?

Bij kritische vragen over de waarde van het pand, de financiële risico’s of alternatieve scenario’s, blijkt steeds dat de belangrijkste stukken “in de geheime kast liggen”.

Alles draait om vertrouwen — maar niet om transparantie

Dat roept vragen op over de betrouwbaarheid van het proces. In raadsvergaderingen is meermaals benadrukt dat het oude bibliotheekpand geen onderdeel uitmaakt van een grotere gebiedsontwikkeling, zoals “de Kop”. Dus dat verkoop van het huidige bibliotheekgebouw aan de Pijpenstraat daar los van staat.

Maar is dat werkelijk zo? Of wordt hier in fasen gewerkt aan een bredere vastgoedpuzzel, waarbij de financiële risico’s stapsgewijs worden verschoven naar de gemeente?

En is straks het oude bibliotheek pand straks alsnog onderdeel van deze puzzel. En wordt het een flexwoonconcept, zogenaamd voor een ‘brede doelgroep’? Dan heet het ineens ‘maatschappelijk rendement’ — maar feitelijk draait de belastingbetaler gewoon weer op voor de kosten.

Structurele lasten, teruglopende inkomsten

Ook de structurele exploitatie van het nieuwe bibliotheek onderkomen verdient aandacht. De bibliotheek krijgt jaarlijks ruim 3 miljoen subsidie van de gemeente en sinds kort een extra half miljoen van het Rijk. Maar het aantal betalende abonnementen neemt al jaren af, net als het gebruik van fysieke bibliotheekdiensten.

Tegelijk stijgen de huisvestingslasten aanzienlijk — want hoe je het ook wendt of keert: Het Warenhuis betekent een forse stap omhoog in kosten, personeel en faciliteiten.

En dan moeten we het nog hebben over de verrekening van onderhuur, het risico van leegstand, de toekomstbestendigheid van het concept en de afhankelijkheid van incidentele subsidies. Wat gebeurt er als het Rijk of de gemeente moet bezuinigen?

Zijn de deelnemers aan deze plannen dan gevrijwaard. En worden verhuurkosten die de bibliotheek doorrekent standaard en ongelimiteerd via gemeentelijke subsidies gedekt?

Cultuur is belangrijk, maar naïviteit kost geld

Niemand zal ontkennen dat cultuur, leesbevordering en ontmoeting belangrijk zijn. Maar dat ontslaat bestuurders niet van hun plicht om zorgvuldig met publieke middelen om te gaan.

Zeker als de uitgangspositie is dat “de bibliotheek binnen de financiële kaders blijft”. Want dat kader blijkt bij nader inzien vaak rekbaar.

Conclusie

Enschede verdient ambitie. Maar ambitie mag geen alibi worden voor ondoorzichtig beleid, financiële luchtkastelen en een “we zien wel hoe het loopt”-mentaliteit.

Laten we dus niet blindelings meegaan in een droom van reuring en reuring alleen. Voordat we straks wakker worden met een prachtig dakterras — en een financiële kater.

Stem in het Belang van Nederland.
Nederland voorop en vooruit.

#TK2025 #GR2026 #StemBVNL